| Cylch Cadwgan |
 |
Pam Cadwgan?
Yn y 12eg a 13eg ganrif bu ymladd rhwng y Normaniaid a’r brodorion lleol am yr ardal rhwng y Taf a’r Elái am ymron i 150 mlynedd. Ac er i Richard de Clare lwyddo yn 1245 i ddal ei afael ar gastell Llantrisant fe gododd Cadwgan Fawr neu Cadwgan Lly hog y Fwyell i arwain y werin bobl.
Roedd Cadwgan yn un o deulu Penllwyn Cynfyn a ddaeth yn wreiddiol o Sir Frycheiniog. Cawsant yr hawl i’r tir a elwir Penllwyn Cynfyn rhwng Creigiau a Phentyrch gan Arglwyddi Cymreig Meisgyn.
Yn ôl hanes y cyfnod fe frwydrodd Cadwgan Fawr i amddiffyn hen draddodiadau a hawliau’r werin bobl. Ei fwyell finiog oedd ei hoff arf a fu’n fodd i sicrhau fod yr iaith Gymraeg a’i thraddodiadau yn parhau yn fyw yn yr ardal hon.
Am i’r un dros Gymru well – roi ei gorff
I’r gad yn ddigymell
Yn y byd ac yntau’n bell
Nawr fi sy’n hogi’r fwyell.
Trefnwyd gan –
Cangen y Garth, Merched y Wawr
Capel Tabernacl, Efail Isaf
Clwb y Dwrlyn
Cymdeithas Gymraeg Llantrisant
Capel Bethlehem, Gwaelod y Garth
Cydnabyddir cefnogaeth Llenyddiaeth Cymru
2001-02
Y Taeogion, John Ogwen a Maureen Rhys, Angharad Tomos, Sioned Davies.
2002-03
Mererid Hopwood, Lyn Ebenezer, Grahame Davies, Branwen Jarvis.
2003-04
Bethan Gwanas, Angharad Price, Gwyn Griffiths, Allan James.
2004-05
Elfyn Pritchard, Twm Morys, Manon Rhys, Owen Martell.
2005-2006
Dr Dylan Foster Evans, Jerry Hunter, Emyr Lewis, Nesta Wyn Jones
2006-2007
Yr Athro Geraint Jenkins, Mari Emlyn, Damian Walford Davies, Y Prifardd Tudur Dylan, Dr. John Davies
2007-2008
Cennard Davies, Dr Christine James, Catrin Dafydd, Aled a Jim Jones.
2008-2009
Parch Huw Jones ac Arfon Gwilym, Dr Richard Wyn Jones, Gareth Miles, Menna Elfyn a Fflur Dafydd
2009 – 2010
Caryl Lewis, Yr Athro Prys Morgan, Y Prifardd Ceri Wyn Jones,
Y Prifardd Cen Williams
2010 – 2011
Y Prifardd John Gwilym Jones, Lowri Roberts, Cefin Roberts, Yr Athro M. Wynn Thomas
2011 – 2012
Hywel Gwynfryn, Idris Reynolds, Dr Catrin Stephens, Aneirin Karadog
2012 – 2013
Sharon Morgan, Ned Thomas, Gareth Miles, Aled Gwyn
2013 – 2014
Geraint Jones, Euryn Ogwen Williams, Gwynn Mathews, Myrddin ap Dafydd
2014 – 2015
Yr Athro Gareth Ffowc Roberts, Catrin Dafydd, Lynn Davies, Llŷr Gwyn Lewis, Heini Gruffudd
2015 – 2016
Gareth F Williams, Walter Brooks, Yr Athro E Wyn James, Y Prifardd Geraint
2016 -2017
Karen Owen, Gruffudd Owen, Dr Wynne Davies, Y Prifardd Cyril Jones, Meg Elis
2017 -2018
Gwynfor Dafydd, Vaughan Roderick, Dr Hywel Griffiths, Aled Islwyn, Elinor Wyn Reynolds
2018 -2019
Emyr Davies, Yr Athro Dylan Foster Evans, Dr Rowland Wynne, Ffion Dafis, Ioan Kidd
2019 – 2020
Frank Olding, Yr Athro Geraint Jenkins